Palmbomen in Oss

Je zult maar een boom zijn in de gemeente Oss. Dan heb je een héél zwaar leven, zoals Brigitte Kaandorp dat treffend zingt. Het is al een wonder dat je er staat met het kapbeleid, maar daarover later meer. Een boom zou een zegen moeten zijn in de versteende stad Oss, nummer 9 op de landelijke ranglijst van steden met de meeste hitte eilanden. Ook qua groenste gemeente bungelt Oss ergens op plaats 260 van de 400 gemeenten. Dan hoop je toch dat je als boom wordt gekoesterd met het oog op de klimaatontwrichting die zich nu voltrekt. Je staat daar toch immers je best te doen om voor schaduw en schone lucht te zorgen. Maar dan komt de palmboombrigade langs.

De Osse palmboom brigade: kaal snoeien en wortelamputaties.

Palmboombrigade?

Afgelopen weken trokken ze weer door Oss, snoeiploegen die met hoogwerkers vele bomen iets te fors te grazen nemen. Kijk maar eens goed om je heen en zie dat het winters licht is geworden op veel plekken door de vele verdwenen takken. Bomen werden tot ver boven de gebruikelijke 4,5 meter opgesnoeid. Helaas gaan die ploegen vaak rigoureus te werk. Grote stappen snel thuis. Met enkel de gemeentelijke opdracht, opsnoeien en geen maatwerk. Het gevolg is dat veel bomen het aanzien van een palmboom gaan krijgen, super lange stammen en bovenin een toef groen. Bomen krijgen niet de kans om in Oss normaal te groeien. Heb je als boom een laaghangende tak? Maakt niet uit of daar iemand last van heeft, die moet eraf.

De nieuwe aanwinst palmbomen in Oss staan in het Bergkwartier – “we kunnen ze er niet meer aanplakken”

Kleine bomen mishandeld

Afgelopen week moest mijn buurt het Bergkwartier in Oss er ook aan geloven. Centraal in de buurt is een pleintje met 6 esdoorns die daar vanaf 2008 een poging doen om het meest hete stukje van de buurt van schaduw te voorzien. Dit jaar voor het eerst hadden buurtbewoners het idee dat de bomen een verschil gingen maken. Niemand die kon bedenken dat ook deze kleine jonge bomen het zouden moeten ontgelden. Toch gebeurde dat, ondanks dat de bomen midden in een plantsoen staan en niemand tot last kunnen zijn. Helaas was ik er te laat bij, anders was ik ervoor gaan liggen. Nu zijn de bomen voor de komende 10 jaar mishandeld. De boompjes zelf hebben maar een diameter van 15 centimeter, maar er zijn takken met een diameter van wel 10 centimeter afgezaagd. Wat overbleef? Palmbomen.

Ik kan ze er niet meer aanplakken

Ziedend en verdrietig tegelijk werd ik toen ik bij thuiskomst getuige was van de laatste tak die in de versnipperaar ging. Meteen ging ik samen met een eveneens verontwaardigde buurvrouw in gesprek met de snoeier in kwestie. Lastig gesprek, hij deed zijn werk maar, opdracht van de gemeente. En na dat we aangaven welke functie deze bomen hadden op dit heetste pleintje van de wijk, schaduw geven voor spelende kinderen en tegengas voor de rode verstening moest hij schoorvoetend toegeven dat hij misschien iets te veel had gesnoeid, maar de takken er niet meer aan kon plakken. Lekker dan. Meteen stuurde ik een mail met klacht naar de opdracht gevende gemeente ambtenaar die de snoeier noemde. Die stond een uur later al op de stoep. Eerste opmerking: een mail naar hem was niet de bedoeling, dat moest naar het digitaal loket. Mijn reactie, toch werkte de mail goed, want u staat wel hier nu. Hoewel ik de snelle reactie zeer waardeerde, bleven we van mening verschillen. Preventieve snoei moest nu eenmaal om te voorkomen dat bomen last zouden gaan geven. Welke last kon niet benoemd worden en ook hij moest toegeven dat er hier te veel was gesnoeid en sloot eveneens af met de woorden: ik kan ze er niet meer aanplakken.

Sorry, ik kan ze er niet meer aanplakken.

Waarom snoeien?

Uiteraard snap ik ook dat er allerlei redenen kunnen zijn voor het snoeien van bomen in de stad. Dood hout wat uit de boom kan vallen wat gevaarlijk kan zijn, laaghangende takken die de doorgang kunnen belemmeren. Daarom zijn daar ook afspraken over en word er landelijk gewerkt met het handboek bomen. Daarin is het uitgangspunt dat je bomen niet hoger dan 4,5 meter hoeft te snoeien. En natuurlijk hoeft dat niet overal, alleen waar dat echt belemmerend is voor doorgang. Als er ruimte is zou het logisch zijn om bomen te laten groeien zonder snoeien.

Het beeld in en rond de Floraliastraat: het snoeien lijkt soms meer op amputeren. Gezonde dikke takken die niemand tot last waren er domweg afgezaagd.

Wat is er tegen snoeien?

De meeste mensen denken dat snoeien noodzakelijk onderhoud is voor bomen. Maar dit is niet zo. Bomen die vrij in een bos of in de natuur mogen groeien hebben geen snoei nodig, de natuur zorgt daar zelf voor. Een boom heeft een kroon met veel bladeren (en takken en stam) om suikers aan te maken die nodig zijn bij de groei en ontwikkeling van de boom. De boom heeft dus takken en bladeren nodig om te kunnen groeien en gezond te blijven.  Bij rigoureus snoeien neem je heel veel van zijn energie reserves en mogelijkheden om energie te maken weg. Dat geeft onnodige stress voor de boom. Soms zie je dat de boom daarna heel veel kleine takken onder aan de stam aanmaakt. Dat doet hij als een overlevingsstrategie om weer suikers te kunnen aanmaken. En ja u voelt hem al aankomen, die worden natuurlijk ook weer gesnoeid.

Gemeente aan zet

De gemeente heeft op papier een gedegen uitgewerkt bomenbeleid en een lijst met beschermde bomen. Niettemin blijkt de praktijk weerbarstig en zijn bomen vaak vogelvrij in Oss. Daar zijn jammer genoeg teveel voorbeelden van, recent nog het voornemen om gezonde moeraseiken in de Raadhuislaan te kappen. Ook voor de snoei kiest de gemeente niet voor maatwerk en verzuimd bewoners te betrekken bij dit soort ingrijpende mishandeling van bomen. Juist in deze tijd van klimaatontwrichting zou het behoud van alle groen in het centrum van Oss topprioriteit moeten zijn. Nu lijkt het de klimaatadaptiestrategie van de gemeente Oss om bomen alvast in mediterrane vormen (lees palmboommodel) te snoeien.

Ton Oomen – Voorzitter Stadse Boeren Oss